พระมหาเจดีย์ชเวดากอง
ตั้งอยู่บริเวณเนินเขาสิงคุตระ เมืองย่างกุ้ง ประเทศพม่า คำว่า ชเว หมายถึง ทอง , ดากอง แผลงเป็น ภาษามอญเรียกชื่อว่า ตะเกิง คือชื่อดั้งเดิมของเมืองย่างกุ้ง เชื่อกันว่าเป็นมหาเจดีย์ที่บรรจุพระเกศาธาตุของพระโคตมพุทธเจ้าจำนวน 8 เส้น ยอดสุดขององค์เจดีย์บริเวณลูกแก้วหรือหยาดน้ำค้างประดับด้วยเครื่องประดับต่าง ๆ และเพชร 5,448 เม็ด ชั้นบนสุดมีทับทิม 2,317 เม็ดและเพชรเม็ดใหญ่ 76 กะรัต เพื่อรับลำแสงแรกและลำแสงสุดท้ายของดวงอาทิตย์[2] ผู้ที่เข้ามานมัสการหรือเยี่ยมชมจะต้องถอดรองเท้าทุกครั้ง
เจดีย์ชเวดากองนั้นสร้างเมื่อ 2,500 ปีที่แล้ว แต่นักประวัติศาสตร์และนักโบราณคดีเชื่อกันว่าสร้างระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 6-10 โดยชาวมอญ ตามตำนานนั้นกล่าวว่ามีพี่น้องพ่อค้า 2 คนคือ ตปุสสะและภัลลิกะ จากตอนเหนือของเนินเขาสิงคุตระ ได้ไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้า พระองค์จึงประทานพระเกศาให้พ่อค้าทั้งสองมา 8 เส้น พ่อค้าทั้งสองกลับมายังพม่าและได้ความช่วยเหลือจากผู้ปกครองท้องถิ่น พระราชาโอะกะลาปะ ในการประดิษฐานพระเกศาธาตุบริเวณเนินเขาสิงคุตระ
พระธาตุอินทร์แขวน
พระธาตุไจที่โย่ หรือที่คนไทยเรียกว่า พระธาตุอินทร์แขวน เป็นเจดีย์ที่จาริกแสวงบุญของพุทธศาสนิกชน ตั้งอยู่ในรัฐมอญ ประเทศพม่า เป็นพระเจดีย์ขนาดเล็ก [7.3 เมตร (24 ฟุต)] สร้างขึ้นบนก้อนหินแกรนิตที่ปิดด้วยทองคำเปลวโดยผู้ที่นับถือศรัทธา
เชื่อว่าพระธาตุไจที่โย่เป็นที่ประดิษฐานพระเกศาธาตุของพระพุทธโคตมพุทธเจ้า ตั้งอยู่บริเวณหน้าผาสูงชันบนยอดเขาไจที่โย่อย่างหมิ่นเหม่ เหมือนจะหล่นและท้าทายแรงดึงดูดของโลกโดยไม่ตกลงมา ตามตำนานระบุว่าฤๅษีติสสะเป็นผู้หนึ่งที่ได้รับพระเกศาจากพระพุทธเจ้าและนำมาไว้ในมวยผม ตั้งใจจะนำพระเกศาไปบรรจุไว้ในก้อนหินที่มีรูปร่างคล้ายกับศีรษะของฤๅษี ท้าวสักกเทวราช (พระอินทร์) จึงช่วยเสาะหาก้อนหินดังกล่าวจากใต้ท้องมหาสมุทรและนำมาวางไว้บนภูเขา พระธาตุไจที่โย่นับเป็น 1 ใน 5 สิ่งศักดิ์สิทธิ์สูงสุดของชาวพม่า
ปัจจุบันผู้หญิงไม่ได้รับอนุญาตให้เข้าไปด้านในบริเวณพระธาตุ ซึ่งดูแลโดยพนักงานรักษาความปลอดภัยซึ่งเฝ้าประตูรั้วรอบขอบชิด ผู้หญิงสามารถเข้าออกได้ที่ระเบียงด้านนอกและลานด้านล่างของก้อนหิน
พระมหาธาตุเจดีย์ชเวดามอ
เป็นเจดีย์สำคัญที่อยู่ในเมืองพะโค (หงสาวดี) ประเทศพม่า มีความสูง 114 เมตร (374 ฟุต) ถือเป็นเจดีย์ที่สูงที่สุดในประเทศพม่า แต่เจดีย์ชเวดากอง ในเมือง่างกุ้ง มักได้รับการบันทึกว่าเป็นเจดีย์ที่สูงที่สุดในประเทศ 98 เมตร (322 ฟุต) เพราะประดิษฐานบนเนินเขา เชื่อกันว่าเจดีย์ชเวมอดอเป็นมหาเจดีย์ที่บรรจุพระเกศาธาตุและพระเขี้ยวแก้ว ของพระโคตมพุทธเจ้า เจดีย์ชเวมอดอ เจดีย์ชเวดากอง และพระธาตุไจที่โย่เป็นเจดีย์ที่มีชื่อเสียงที่ชาวมอญสร้างขึ้น เทศกาลประจำปีเฉลิมฉลองเจดีย์ชเวมอดอจัดในช่วงเดือนดะกู้ ตามปฏิทินพม่า
เจดีย์โบตาทาวน์
เจดีย์โบดาทาวน์ เป็นอีกหนึ่งสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ที่มีความสำคัญในพม่า เนื่องจากในอดีตเคยใช้เป็นที่ประดิษฐานชั่วคราวของพระเกศาธาตุของพระพุทธเจ้าจำนวน 8 เส้น ระหว่างที่รอนำไปบรรจุไว้ในเจดีย์ชเวดากองเมื่อการก่อสร้างเสร็จสิ้น นอกจากนี้ภายในบริเวณวัดยังเป็นที่ประดิษฐานของนัตโบโบจี หรือ ”เทพทันใจ” เทพศักดิ์สิทธิ์ซึ่งเป็นที่ศรัทธาของทั้งชาวพม่าและชาวไทยอย่างสูง ตั้งอยู่ในเมืองย่างกุ้ง ประเทศพม่า
ชื่อของเจดีย์ ”โบดาทาวน์” หมายถึง “ทหาร 1,000 นาย” ตามตำนานในการอัญเชิญพระเกศาธาตุจำนวน 8 เส้นจากประเทศอินเดียทางเรือ มาประดิษฐานไว้ชั่วคราว ณ เจดีย์แห่งนี้ ระหว่างที่เจดีย์ชเวดากองยังก่อสร้างไม่เสร็จ โดยในครั้งนั้น พระเจ้าโอกะลาปะ กษัตริย์มอญ ได้ทรงมีบัญชาให้นำทหาร 1,000 นายไปตั้งแถวรับเสด็จพระบรมเกศาธาตุขณะนำขึ้นจากเรือมายังเจดีย์โบดาทาวน์แห่งนี้
ตัวเจดีย์ที่ปรากฏอยู่ในปัจจุบันนั้นมีความสูงเพียง 40 เมตร ซึ่งเป็นเจดีย์ที่ถูกสร้างขึ้นใหม่ในปี พ.ศ. 2496 หลังจากที่เจดีย์องค์เดิมถูกทำลายไปในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 โดยในระหว่างการบูรณะองค์เจดีย์ ได้มีการค้นพบผอบทรงสถูปที่บรรจุพระเกศธาตุและพระบรมสารีริกธาตุอื่นๆ จึงได้นำพระเกศธาตุที่พบมาบรรจุในมณฑปครอบแก้วใส ประดิษฐานอยู่ในใจกลางของตัวเจดีย์ และทำช่องทางให้พุทธศาสนิกชนเดินเข้าไปดูและสักการบูชาได้อย่างใกล้ชิด ส่วนพระบรมสารีริกธาตุอีกส่วนหนึ่งที่เป็น ”พระเขี้ยวแก้ว” ได้นำไปเก็บรักษาไว้ในตู้กระจก ตั้งอยู่ใกล้กับวิหารพระพุทธรูปทองคำภายในวัด
เทพทันใจ (นัตโบโบยี) ตามธรรมเนียมในการสร้างเจดีย์ไม่ว่าที่ใดก็ตามในประเทศพม่า จะต้องมีเทพที่ทำหน้าที่คอยคุ้มครองเจดีย์ หรือที่เรียกในภาษาพม่าว่า ”นัต” อยู่เสมอ โดยเทพทันใจ หรือนัตโบโบยีนั้นคือเทพที่ทำหน้าที่คุ้มครองเจดีย์โบดาทาวน์แห่งนี้ มีรูปเคารพตั้งอยู่ในศาลาริมน้ำด้านข้างของตัวเจดีย์ และยังเป็นเทพมีชื่อเสียงในการทำให้คำอธิษฐานของผู้คนสมปรารถนา
โดยขั้นตอนในการขอพรกับเทพทันใจนั้น ต้องบูชาด้วยมะพร้าวและกล้วยนากสีแดง เพราะถือว่าเป็นผลไม้มงคล โดยจะมีแม่ค้าจัดเตรียมเครื่องบูชาเอาไว้ให้เป็นชุดๆอยู่แล้วที่บริเวณหน้าวัด ส่วนการขอพรต่อเทพทันใจนั้น ต้องนำธนบัตร 2 ใบ ซ้อนกันแล้วม้วนเป็นกรวย ใส่ไว้ในมือเทพทันใจแล้วจรดหน้าผากแตะที่นิ้วชี้ท่าน ตั้งจิตอธิษฐาน โดยมีเคล็ดลับว่าต้องขอเพียงข้อเดียวเท่านั้น จากนั้นเดินวน 3 รอบ แล้วกลับมากราบไหว้แบบเดิม นำเงินออกมา 1 ใบเพื่อเก็บไว้บูชา ถือเป็นอันเสร็จพิธี